(από το λατινικό marceo = μαραίνομαι) = ο αδιάφορος προς τα υλικά επίγεια (άρα εραστής των πνευματικών)
Ἡγείτο οὐδὲν Mάρκος ὁ Kρης τὸ ξίφος, Bλέπων ἀκλινῶς πρὸς τὸ ἐκ ξίφους στέφος.
Ο Άγιος Νεομάρτυς Μάρκος ήταν γέννημα και θρέμμα της νήσου Κρήτης. Ο πατέρας του, ονόματι Ανδρέας, καταγόταν από τη Ζάκυνθο και μητέρα του από την Κρήτη. Σε μικρή ηλικία, μετά το θάνατο της μητέρας του, ακολούθησε τον πατέρα του στη Σμύρνη. Εκεί, λόγω της βίαιης διαγωγής του πατέρα του, εξισλαμίσθηκε από τους Τούρκους. Τέσσερα χρόνια παρέμεινε στον Ισλαμισμό ο Μάρκος και μετονομάσθηκε σε Μουσταφά.Στη συνέχεια, αφού μετανόησε και ανένηψε, απέκρουσε με βδελυγμία την πλάνη των Αγαρηνών και διέφυγε στη Ζάκυνθο και από εκεί στην Κρήτη. Κατέφυγε στην ακμάζουσα τότε ιερά μονή της Κυρίας Ακρωτηριανής (Τοπλού) Σητείας, για περισυλλογή και άσκηση. Αργότερα πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου εξομολογήθηκε και μαθήτευσε κοντά στο σοφό και πολυμαθή διδάσκαλο Μελέτιο Συρίγο. Επανήλθε στη Σμύρνη, όπου κήρυξε δημόσια το Χριστιανισμό. Για το λόγο αυτό συνελήφθη και αφού με σθένος αρνήθηκε να προδώσει την πίστη του, βασανίσθηκε σκληρά και τέλος αποκεφαλίσθηκε στη Σμύρνη το 1643 μ.Χ. Το τίμιο λείψανό του, αφού εξαγοράσθηκε από τους Χριστιανούς, ενταφιάσθηκε στο ναό της Αγίας Φωτεινής, ο δε Θεός, σε ανταμοιβή της θυσίας του, τον ανέδειξε πηγή ιαμάτων για όσους προσέτρεχαν προς αυτόν με πίστη.Το μαρτύριο του Νεομάρτυρα διηγήθηκε ο Ισουΐτης Ισαάκ Α'.
