Η Ανακομιδή των Ιερών Λειψάνων του Οσίου Ιλαρίωνα Επισκόπου Μεγληνίας από την Μεγληνία στο Τύρνοβο της Βουλγαρίας έγινε το 1206 μ.Χ. Δεν έχουμε άλλες λεπτομέρειες για το γεγονός.
Περιληπτικά αναφέρουμε ότι ο Άγιος Ιλαρίων γεννήθηκε γύρω στα 1080 - 1090 μ.Χ. από ευσεβείς Έλληνες γονείς μετά από αδιάκοπες προσευχές της στείρας μητέρας του πρός την Υπεραγία Θεοτόκο. Κάποια νύχτα της φανερώθηκε στον ύπνο της, η Παναγία και της υποσχέθηκε ότι θα γεννήσει γιό, που θά μεταστρέψει πολλούς από την πλάνη στο φώς της θεογνωσίας.
Όταν συμπλήρωσε τα δεκαοχτώ του χρόνια, ο Ιλαρίων μετέβη σε κάποιο μοναστήρι της περιοχής του και εκάρη μοναχός. Ζούσε με μεγάλη άσκηση, ώστε να μιλούν γι' αυτόν όλοι οι αδελφοί της Μονής. Αργότερα του ανέθεσαν και την γερόντια του Μοναστηριού και ενώ ακόμη ήταν ηγούμενος ο όσιος έκανε πολλά θαύματα και η φήμη του διαδόθηκε παντού. Όπως εμφανίστηκε η Θεοτόκος στη μητέρα του και της ανήγγειλε τη γέννησή του, έτσι εμφανίσθηκε και στον αρχιεπίσκοπο αχρίδας Ευστάθιο, προτρέποντας τον να τοποθετήσει ως Ποιμενάρχη του λαού των Μογλενών τον όσιο Ιλαρίωνα. Πράγματι, μετά από λίγο καιρό ο Άγιος χειροτονήθηκε Επίσκοπος Μογλενών.
Η έδρα της επισκοπής του φημολογείται ότι ήταν το σημερινό χωριό Χρυσή. Η περιοχή όμως όπου αρχιεράτευε ο όσιος ήταν γεμάτη από αιρετικούς που ακολουθούσαν τους μονοφυσίτες Αρμενίους και Βογόμιλους. Τους αιρετικούς αυτούς τους είχε εγκαταστήσει στά Μογλενά, που ήταν τόπος εξορίας πάσης φύσεων αιρετικών, η δυναστεία των Κομνηνών. Ο Άγιος Ιλαρίων με τό κηρυκτικό του έργο και τον επίμονο αντιαιρετικό του αγώνα προκάλεσε την μεταστροφή μεγάλων αιρετικών μαζών στην Ορθόδοξη πίστη.
