Από νεαρή ηλικία ο Ευμένιος υπέβαλλε τον εαυτό του σε πολλές σκληραγωγίες και ασκήσεις. Η εγκράτεια ήταν εκείνη που τον διέκρινε περισσότερο. Διότι στο μυαλό του, είχε πάντα τη συμβουλή του Αποστόλου Παύλου, «πᾶς ὁ ἀγωνιζόμενος πάντα ἐγκρατεύεται» (Α' προς Κορινθίους, θ' 25). Καθένας, δηλαδή, που αγωνίζεται, εγκρατεύεται σε όλα, ακόμα και στην τροφή και στο ποτό, προκειμένου να πετύχει τον πνευματικό του σκοπό. Και ο Ευμένιος, ακολουθώντας τα λόγια του θεόπνευστου Αποστόλου, πέτυχε.
Αξιώθηκε να ιερωθεί και να γίνει επίσκοπος Γορτύνης στην Κρήτη. Από τη νέα του θέση, η αρετή του έλαμψε ακόμα περισσότερο και ο Θεός του έδωσε τη χάρη και τη δύναμη να θαυματουργεί. Και όπως αναφέρει η παράδοση, μια φορά με αναμμένες λαμπάδες κατέκαυσε έναν δράκοντα, που όρμησε εναντίον του. Έπειτα ο Ευμένιος πήγε στη Ρώμη, όπου με τη θεία του διδασκαλία και με θαύματα στερέωσε τους πιστούς. Ποθώντας, όμως, περισσότερη σκληραγωγία και άσκηση, πήγε στη Θηβαΐδα της Άνω Αιγύπτου, κοντά στους μεγάλους ασκητές. Εκεί παρέδωσε και το πνεύμα του στο Θεό. Το δε λείψανο του μεταφέρθηκε και θάφτηκε με τιμές στην έδρα της επισκοπής του, στην Κρήτη.
Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος δ'. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ταχὺν προμηθέα σέ, καὶ ἀρωγὸν εὐμενῆ, κεκτήμεθα Ὅσιε ὡς τοῦ Χριστοῦ μιμητήν, Εὐμένιε ἔνδοξε, σὺ γὰρ ἀναβλυστάνων, συμπαθείας τὰ ρεῖθρα, βρύεις τὴ Ἐκκλησία, Ἰαμάτων πελάγη. Ἀλλὰ καὶ τοὶς τιμώσι σέ, σκέπη γενήθητι.
Κοντάκιον
Ἦχος β'. Τὰ ἄνω ζητῶν.
Φωτὶ θεϊκῶ, ἑλλαμφθεῖς παμμακάριστε, φωτίζεις ἠμᾶς, τοὺς πόθω ἀνυμνοῦντάς σου, τὴν σεπτὴν καὶ ἔνδοξον, καὶ ἁγίαν Πάτερ μετάστασιν, Ἱεράρχα Εὐμένιε, πρεσβεύεις γὰρ ἀπαύστως ὑπὲρ ἠμῶν.
Ὁ Οἶκος
Οἴκτειρον Κύριε τὸν σὸν δοῦλον, καὶ συγχώρησον πάντα τὰ ὀφειλήματα νῦν, καὶ δώρησαί μοι τὸ ἔλεος τῆς εὐσπλαγχνίας σου, ἵνα ὕμνοις σε δοξάζω ἀπαύστως, καὶ τὸν πιστόν σου θεράποντα στέψω ᾠδαῖς, τὸν πρόεδρον Γορτύνης σήμερον, Εὐμένιον τὸν φωστῆρα, γῆς πάσης τὸ μέγα κειμήλιον, τῆς Ἐκκλησίας τὸ στήριγμα, καὶ τῆς Κρήτης τὸ θεῖον ἀγλάϊσμα· πρεσβεύει γὰρ ἀπαύστως ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.
Κάθισμα
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ὀρθοδόξοις ἐμπρέπων Πάτερ διδάγμασι, τὰς ζοφώδεις αἱρέσεις πάσας ἐμείωσας, καὶ θαυμάτων αὐτουργὸς δειχθεὶς Εὐμένιε, περιβόητος παντί, προμηθείᾳ θεϊκῇ, ἐγένου· ὅθεν σε πίστει, τιμῶμεν ὡς Ἱεράρχην, καὶ τῶν Ἀγγέλων ὁμότιμον.
