Ἡ σαργάνη ναῦς, Ἑρμύλῳ Στρατονίκῳ,
Κοινὸν κατάπλουν εἰς βυθὸν ποιουμένοις
Ἕρμυλον ἠδ᾿ ἑτάρον δεκάτῃ πνίξε τρίτῃ Ἴστρος.

Βιογραφία
Οι Άγιοι Μάρτυρες Έρμυλος και Στρατόνικος ζούσαν κατά τους χρόνους του αυτοκράτορα της Ανατολής Λικινίου (308 - 323 μ.Χ). Ο Λικίνιος, όπως είναι γνωστό, για να ευχαριστήσει τους ειδωλολάτρες που αντιπαθούσαν τον Μέγα Κωνσταντίνο, διέταξε, περί το 320 - 322 μ.Χ., διωγμό κατά των Χριστιανών.

Ο Άγιος Έρμυλος, κατά την εκκλησιαστική τάξη, ήταν διάκονος. Όταν παρουσιάσθηκε ενώπιον του αυτοκράτορα και ομολόγησε την πίστη του στον Χριστό, υποβλήθηκε σε φοβερά βασανιστήρια. Πρώτα τον μαστίγωσαν με αγκαθωτά μαστίγια. Οι φρικώδεις βασανισμοί δεν έφεραν το ποθούμενο αποτέλεσμα. Στη δεινή δε αυτή κατάσταση ευρισκόμενος ο Άγιος Έρμυλος, κλείσθηκε στην φυλακή. Μετά από λίγες μέρες καταβλήθηκε νέα προσπάθεια, για να αρνηθεί ο Μάρτυς τον Χριστό. Εκείνος απάντησε δοξολογώντας και ευχαριστώντας το Άγιο Όνομα του Κυρίου.

Μεταξύ εκείνων που παρευρίσκονταν στο μαρτύριο του Αγίου Ερμύλου, ήταν και ο φίλος του Στρατόνικος, που υπέφερε πολύ για τα παθήματά του. Μπροστά στο θέαμα του μαρτυρίου του φίλου του, ο Στρατόνικος δεν μπόρεσε να κρατήσει τους στεναγμούς και τα δάκρυά του. Αμέσως τον συνέλαβαν και τον κάλεσαν να αρνηθεί τον Χριστό. Και εκείνος ακολούθησε τον δρόμο της καλής ομολογίας του φίλου του Ερμύλου. Το μαρτύριο επεκτάθηκε και σ’ αυτόν. Τον κτύπησαν και ακολούθως τον έριξαν μαζί με τον Έρμυλο στον ποταμό Ίστρο (Δούναβη), όπου και οι δυο τους εδέχθησαν το μακάριο τέλος και έλαβαν τους στεφάνους του μαρτυρίου.

Κάποιοι Χριστιανοί που πληροφορήθηκαν τα γεγονότα, κατέβαλαν κάθε προσπάθεια, για να βρουν τα τίμια λείψανα των Αγίων. Και όταν, μετά τρεις μέρες, τα είδαν κάπου στις όχθες του ποταμού, τα παρέλαβαν και τα ενταφίασαν μαζί.

Η Σύναξη των Αγίων Μαρτύρων Ερμύλου και Στρατονίκου ετελείτο στον ευκτήριο οίκο του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, ο οποίος βρίσκεται στην περιοχή που ονομάζεται Οξεία (νησί της Προποντίδας), στη Φιρμούπολη, που ήταν κοντά στην Κωνσταντινούπολη, και «εν τοις του Σπουδαίου» κοντά στο Ορφανοτροφείο.

Ἀπολυτίκιον  (Κατέβασμα)
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Δυὰς ἔνθεος, ὁμολογοῦντες, τὴν Ὑπέρθεον, πιστῶς Τριάδα, ἀνεδείχθητε πανεύφημοι Μάρτυρες, ὁ εὐκλεὴς καὶ ἀήττητος Ἔρμυλος, καὶ ὁ στερρὸς καὶ θεόφρων Στρατόνικος. Ἀλλ' ὡς σύμμορφοι, ἐν δόξῃ τὴ ὑπὲρ ἔννοιαν, αἰτήσασθε ἤμιν τὸ μέγα ἔλεος.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’.
Οἱ Μάρτυρες σου Κύριε, ἐν τῇ ἀθλήσει αὐτῶν, τὸ στέφος ἐκομίσαντο τῆς ἀφθαρσίας, ἐκ σοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν· σχόντες γὰρ τὴν ἰσχύν σου, τοὺς τυράννους καθεῖλον· ἔθραυσαν καὶ δαιμόνων τὰ ἀνίσχυρα θράση. Αὐτῶν ταῖς ἱκεσίαις Χριστέ ὁ Θεός, σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τά ἄνω ζητῶν.
Ἐκ τῆς κοσμικῆς, συγχύσεως ἐφύγετε, καί πρός γαληνήν, κατάστασιν μετέστητε, μαρτυρίου αἵμασι, καί ἀσκήσεως πόνοις στεφόμενοι· ὅθεν καί ἀνεδείχθητε, Μαρτύρων καί Ὁσίων ὁμόσκηνοι.